การอบรมดับเพลิงขั้นต้น ต่างจาก อบรมดับเพลิงขั้นสูงอย่างไร

บทความวิชาการโดย: อาจารย์ วิชิตชัน งามเลิศ

บทนำ

หากพูดถึงอุบัติเหตุไฟไหม้ส่วนใหญ่ในประเทศไทย เหตุการณ์ที่ทำให้เกิดความเสียหายทั้งชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนรวมไปถึงสิ่งแวดล้อม ที่ผ่านมาในหลายๆเหตุการณ์เริ่มจากกองไฟเล็กๆที่คนมองข้ามไปไม่ว่าจะเป็นภาคอุตสาหกรรมหรือบ้านเรือนประชาชน  จากกองไฟกองเล็กจนเป็นกองไฟขนาดใหญ่จนในบางครั้งไม่สามารถใช้ถังดับเพลิงได้ในเบื้องต้น ยังไม่รวมถึงการใช้ถังดับเพลิง และ การดับเพลิงที่ผิดวิธีสิ่งเหล่านี้ทางราชการจึงเริ่มให้ความสำคัญในการออกกฎหมายให้สถานประกอบการทุกแห่งจัดฝึกอบรมดับเพลิงให้กับลูกจ้าง วันนีเราจะมีเล่าถึงหลักสูตรการดับเพลิงนั้นมีกี่แบบและแต่ละแบบนั้นมีรายละเอียดอย่างไรบ้าง

ข้อแตกต่างของการฝึกดับเพลิงขั้นต้นและดับเพลิงขั้นสูง สิ่งที่แตกต่างกันอย่างได้ชัดคือ

  • ความรุนแรงของเหตุการณ์และขนาดของเปลวไฟ
  • อุปกรณ์ที่ใช้ในการดับเพลิง
  • ทักษะและเทคนิคการเข้าผจญเพลิง

เกิดเหตุเพลิงไหม้ขึ้นแน่นอนว่าส่วนใหญ่แล้วต้องเริ่มจากเพลิงขนาดเล็กก่อน ดังนั้นผู้พบเห็นเหตุจึงต้องรีบตอบโด้เหตุดังกล่าวให้ได้โดยเร็วเพราะจุดนี้ถือว่าเป็นจุดชี้เป็นชี้ตายเลยก็ว่าได้ ที่ผ่านมาหากมีการสอบถามบุคคลคนส่วนใหญ่ทั่วไปว่า ” รู้จักถังดับเพลิงหรือไม่ ” หลายคนอาจตอบเหมือนกันว่า  แน่นอนฉันรู้จัก.. แล้วหากถามต่อว่า ”ใช้ถังดับเพลิงเป็นไหม” คำตอบที่ได้มาส่วนใหญ่อาจบอกว่าใช้เป็นแต่ไม่แน่ใจว่าใช้อย่าถูกวิธีไหม..

บางคนเคยผ่านการอบรมการดับเพลิงขั้นต้นมาแล้วหากขาดสติไปอาจทำให้เกิดความผิดพลาดได้ความผิดพลาดนั้นก็ส่งผลต่อความเสียหาย และ การบาดเจ็บ นั้นจึงเป็นที่มาของการฝึกหลักสูตรดับเพลิงการขั้นต้นเพื่อให้ประชาชน หรือ สถานประกอบการได้รู้ถึงพื้นฐานต่างๆเช่น องค์ประกอบของไฟ จิตวิทยาเมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้ ถังดับเพลิง วีธีการใช้ถังดับเพลิงและการดูแลรักษา แผนการป้องกันและระงับอัคคีภัย การประยุกค์ใช้อุปกรณ์ที่มีในสถานประกอบการ เป็นไปตามกฎหมาย

ว่าด้วยกฎกะทรวงกำหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และดำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับการป้องกันและระงับอัคคีภัย .. ๒๕๕๕

อย่างถูกต้องและถูกวิธีเมื่อพบเหตุก็จะกล้าที่จะปฎิบัติตามที่เคยฝึกอบรมไป แต่เมื่อไหร่ที่เพลิงขนาดเล็กขยายวงกว้างขึ้นเรื่อยๆจนไม่สามารถใช้ถังดับเพลิงดับได้จึงทำให้เกิด  หลักสูตรการดับเพลิงขั้นสูง โดยเฉพาะสถานประกอบการที่มีความเสี่ยงที่มีโอกาศเกิดเพลิงไหม้ได้ง่ายในการฝึกหลักสูตรนี้ก็สมชื่อจริงๆ หลักสูตรการฝึกดับเพลิงขั้นสูงนี้ผู้เข้าฝึกอบรมจะมีทักษะการผจญเพลิงและการใช้อุปกรณ์ในการดับเพลิงที่ยากเพิ่มขึ้นรวมถึงอันตรายที่จะเกิดขึ้นด้วย ซึ้งศักยภาพของทีมดับเพลิงขั้นสูงนั้นจะต้องจัดเป็นทีมทำงานเป็นกลุ่มและมีผู้นำที่พร้อมสามารถปฎิบัติการได้อย่างมืออาชีพและเป็นไปตามหลักการที่ได้เคยผ่านการฝึกฝนมา

ในส่วนของอุปกรณ์ที่นำมาฝึกใช้ดับเพลิงขั้นต้นทั้งหมดมาจากกฎหมายเป็นผู้กำหนดให้ใช่อุปกรณ์เหล่านี้มาดำเนินการฝึกซ้อมการดับเพลิงขั้นต้นได้แก่ ถังดับเพลิง แก๊ส LPG ของเหลวไวไฟและอุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีกระแสไฟฟ้าไหลผ่านชุดดับเพลิงอุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคลส่วนอุปกรณ์ที่นำมาใช้ในการฝึกการดับเพลิงขั้นสูงได้แก่ชุดดับเพลิงแก๊สLPG ของเหลวไวไฟสายน้ำดับเพลิงหัวฉีดดับเพลิงและอื่นๆอีกมากมายโดยมุ่งเน้นการจัดทีมผจญเพลิงการสั่งการการวางแผนการเข้าดับเพลิงการรั่วไหลของแก๊สและน้ำมัน 

อันตรายที่จะเกิดขึ้นในการฝึกดับเพลิงเป็นสิ่งที่ทุกคนไม่อยากให้เกิดที่สุดเพราะการเกิดอุบัติเหตุหนึ่งครั้งแล้วสามารถระงับเหตุได้นั้นไม่ใช้คนที่เก่งแต่คนที่จะเก่งได้นั้นคืนคนที่สามารถไม่ทำให้เกิดอุบัติเหตุได้เพราะฉะนั้นสิ่งแรกที่ต้องมีและเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการดับเพลิงคือสติสิ่งนี้จะช่วยเรานั้นสามารถควบคุมหรือเอาตัวรอดจากในที่เกิดเหตุได้  อุบัติเหตุที่จะสามารถเกิดได้ในการฝึกซ้อมดับเพลิง เกิดได้จากหลายสาเหตุ หลายปัจจัย เช่น ร่างการของผู้เข้ารับการฝึกไม่พร้อม,ผู้ฝึกมีโรคประจำตัวร้ายแรง,ผู้ฝึกขาดสติ,ตื่นตระหนก,แสง,สี,เสียง,กลิ่น,ควัน,ข่าว,การใช้งานอุปกรณ์ผิดวิธี,ไม่สวมใส่อุปกรณ์PPEในระหว่างการฝึก,ปฎิบัติตัวนอกเหนือจากคำสั่งของครูฝึก,สภาพพื้นที่,สภาพอากาศ,ลมเปลี่ยนทิศทาง

ใครบ้างที่ควรฝึกดับเพลิงขั้นสูงอย่างที่ทุกคนทราบดีว่าเมื่อไหร่ที่ถังดับเพลิงไม่สามารถดับเพลิงได้แน่นอนว่าต้องพึ่งพาหน่วยงานภายนอกเข้ามาช่วยแต่ถ้าลองคิดเข้าไปลึกขึ้นท่านจะรู้ว่าผู้ที่มีข้อได้เปรียบมากที่สุดคือคนที่อยู่ในพื้นที่นั้นเองเพราะรู้ถึงสภาพแวดล้อมเส้นทางสารเคมีอันตรายเป็นต้นเพียงแค่เรานำคนเหล่านี้ที่ผ่านหลักสูตรการดับเพลิงขั้นต้นมาเพิ่มทักษะในหลักสูตรการดับเพลิงขั้นสูงก็จะทำให้สามารถควบคุมเพลิงได้ในหน่วยงานของตัวเองคนที่จะเข้ารับการฝึกดับเพลิงขั้นสูงเป็นได้ทั้งชายและหญิงแต่คุณสมบัติที่ต้องมีคือผ่านการฝึกดับเพลิงขั้นต้นมีสุขภาพร่างกายแข็งแรงไม่มีโรคประจำตัวร่ายแรงมีใจรักที่จะดูและสถานประกอบการของท่านได้มีความเป็นผู้นำมีสติและพร้อมที่จะรับความรู้เมื่อสถานประกอบการจัดหาหลักสูตรการฝึกได้  แน่นอนว่าทีมดับเพลิงขั้นสูงนั้น ไม่จำเป็นต้องเก่งในด้านดับเพลิงอย่างเดียวนอกจากจะสามาดับเพลิงได้อย่างเป็นมืออาชีพแล้วในเรื่องการช่วยเหลือช่วยชีวิตก็เป็นเรื่องสำคัญ สุดท้ายใครก็แล้วแต่ที่ผ่านการฝึกในแต่ละหลักสูตรไปแล้ว อยากฝากข้อคิดและคติเตือนในไว้หนึ่งข้อคือ “อย่าเอาตัวเองไปเป็นผู้ประสพภัยเสียเอง”