เครื่องมือในการช่วยวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัย JSA
JSA คือ เครื่องมือในการช่วยวิเคราะห์ หรือ ประเมินอันตรายปัจจุบันเป็นที่นิยมมากขึ้นในการนำมาใช้ประเมินความเสี่ยงอันตรายในงานต่าง ๆ เพื่อหามาตรการควบคุมและป้องกันอันตรายหรืออุบัติเหตุในกิจกรรมนั้นๆ
ซึ่งจะแตกต่างกับเครื่องมือในการเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานอย่างพวก PDCA
JSA ย่อมาจาก Job Safety Analysis
1. ศึกษาและบันทึกขั้นตอนของงานเพื่อให้ทราบถึงอันตรายที่มีอยู่หรือแฝงอยู่ในงานหรือกิจกรรมนั้น
2. กำหนดแนวทางที่ดีที่สุดในการทำงาน เพื่อที่จะหลีกเลี่ยง , ลด , หรือขจัด รวมทั้งการป้องกัน , ควบคุมอันตรายในทุกขั้นตอนอย่างครอบคลุม
หน่วยงานที่ได้นำเอาวิธีการวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัยไปใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างจริงจังจะช่วยให้การ ทำงานสำเร็จโดยรวดเร็วและราบรื่นลดการเกิดอุบัติเหตุ
หลักการวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัยอาศัยหลัก 3 ประการ คือ
1. ตระหนักถึงอันตรายที่เกิดขึ้นจากการทำงาน
2. ประเมินผลของอันตรายนั้น
3. หามาตรการป้องกันหรือควบคุมอันตรายนั้น
ผู้ดำเนินการวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัย
ผู้ดำเนินการวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัย ควรจะเป็นผู้ที่เข้าใจ ขั้นตอนการทำงาน (Process) ของงานเป็นอย่างดี สามารถแยกแยะขั้นตอนของงานได้อย่างละเอียด และ ทราบถึงอันตรายที่แฝงมากับขั้นตอนต่าง ๆ ได้ดี นอกจากนั้นแล้วยังทราบถึงขนาดความรุนแรงของอันตรายและวิธีการป้องกันอันตรายนั้น ผู้ที่ทำการประเมิน JSA ส่วนใหญ่มักจะให้ จป.หัวหน้างาน หรือ จป.ระดับต่างๆ ในองค์กรเป็นผู้จัดทำ JSA เพราะมีความรู้ความเข้าใจกระบวนการทำงานของฝ่ายตนเองเป็นอย่างดี และ เสนอแนะที่ดียิ่งขึ้นการทำ JSA ควรให้พนักงานมีส่วนร่วมจะทำให้การวิเคราะห์นี้มีประสิทธิภาพมากขึ้น และถูกต้องกับหน้างานจริงอีกด้วย
พนักงานที่เกี่ยวข้องกับงานที่จะวิเคราะห์
ในการวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัยนั้น พนักงานสามารถมีส่วนร่วมในการวิเคราะห์กิจกรรม jsa ได้เป็นทั้งผู้ช่วยเหลือในการให้คำตอบและรายละเอียดการทำงานจริงในขั้นตอนต่าง ๆ หรือเป็นตัวอย่างสาธิตเพื่อวิจัยหาอันตรายที่แฝงมากับขั้นตอนการทำงาน
ข้อสำคัญเกี่ยวกับการคัดเลือกพนักงานที่จะเข้ามามีส่วนร่วมในการทำ jsa ควรพิจาณากลุ่มพนักงานดังนี้
1. ควรเลือกพนักงานที่มีประสบการณ์ในงานนั้น และเป็นผู้ที่ให้ความร่วมมืออย่างเต็มที่ ในการเฝ้าสังเกตการทำงาน
2. ควรชี้แจงให้พนักงานทราบถึงวัตถุประสงค์ว่าเป็นการศึกษาเพื่อให้ทราบถึงอันตรายเพื่อการขจัดและการควบคุมอันตรายนั้น มิใช่เป็นการเฝ้าสังเกตเพื่อจับผิดพนักงาน
3. ควรจะให้พนักงานได้มีส่วนร่วมในการวิเคราะห์งานทุกขั้นตอน ตั้งแต่การทบทวนเกี่ยวกับขั้นตอนต่าง ๆ ของงาน การหารือเกี่ยวกับอันตรายที่แฝงอยู่ในงานนั้นและการเสนอแนะเพื่อการปรับปรุงแก้ไข
ขั้นตอนการวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัย
การวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัย มีขั้นตอนหลัก ๆ ดังนี้
1. เลือกงานที่จะวิเคราะห์เพื่อความปลอดภัย
2. การดำเนินการวิเคราะห์เพื่อความปลอดภัย
2.1แยกงานที่จะวิเคราะห์ออกเป็นขั้นตอนย่อย
2.2 ค้นหาอันตรายที่อาจเกิดขึ้นในแต่ละขั้นตอน
2.3 การเสนอแนะเพื่อป้องกันอันตรายและปรับปรุงแก้ไข
3. การปรับปรุงแก้ไขการวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัยอย่างต่อเนื่องเป็นระยะ ๆ
การวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัย
1. พิจารณาเลือกงานที่จะวิเคราะห์จากงานต่าง ๆ ในหน่วยงาน
2. งานที่ได้รับการเลือกเพื่อการวิเคราะห์ก่อนลำดับแรกมักเป็นงานที่มีอันตรายและความสำคัญสูงสุด
3. ควรจะชี้แจงและหารือกับพนักงานที่ทำงานนั้นให้เป็นที่เข้าใจแล้วจึงค่อยเริ่มทำ JSA
4. แบ่งแยกงานที่จะวิเคราะห์ออกเป็นขั้นตอนย่อย ๆ ยิ่งย่อยมากเท่าไรยิ่งดี
5. ค้นหาอันตรายที่อาจเกิดขึ้นในแต่ละขั้นตอน
6. ระบุเสนอแนะเพื่อการป้องกันอันตรายและปรับปรุงแก้ไขของแต่ละขั้นตอน
7. ดำเนินการปรับปรุงแก้ไขตามข้อเสนอแนะหากสามารถทำได้ทันที
8. จะต้องมีการปรับปรุงแก้ไขการวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัยเป็นระยะ เพื่อให้การวิเคราะห์นั้นมีประสิทธิภาพสูงสุด
เราควรเลือกงานไหนมาทำ JSA ?
แนวทางการเลือกงานที่จะวิเคราะห์เพื่อความปลอดภัย JSA
โดยปกติแล้วงานทุกงานควรจะได้รับการวิเคราะห์เพื่อความปลอดภัย ไม่ว่างานนั้นจะเป็นงานพิเศษหรืองานประจำ แต่การที่จะเลือกเพื่อทำการวิเคราะห์นั้นจะต้องเป็นไปตามระดับอันตรายและความสำคัญของงานนั้น ในการจัดลำดับความสำคัญของงานต่าง ๆ ควรจะพิจารณาจากสถิติ , ข้อมูล และรายงานต่าง ๆ ของหน่วยงานดังเช่น
1. ความถี่ของการเกิดอุบัติเหตุของงาน
2. งาน หรือ กิจกรรมที่ชั่วคราว หรือทำเป็นครั้งคราว
3. ลักษณะของความรุนแรงที่แฝงอยู่ในงาน
4. งานใหม่ที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงกระบวนการผลิตหรือเปลี่ยนแปลงการใช้เครื่องมือชนิดใหม่ เป็นต้น
การดำเนินการวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัย
ก่อนที่จะเริ่มลงมือวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัย ควรจะได้ทำการสำรวจสภาวะแวดล้อมของงานนั้น ๆ โดยใช้แบบฟอร์มสำรวจที่ประกอบด้วยรายละเอียดดังต่อไปนี้
1. มีวัสดุเกะกะอยู่กับพื้นที่อาจทำให้พนักงานสะดุดลื่นล้มหรือไม่
2. แสงสว่างในบริเวณพื้นพอเพียงหรือไม่
3. มีอันตรายที่อาจเกิดจากไฟฟ้าในบริเวณนั้นหรือไม่
4. มีเครื่องมือ เครื่องจักรหรืออุปกรณ์ที่ต้องซ่อมหรือไม่
5. มีเสียงดังในบริเวณงานที่เป็นอุปสรรคในการสนทนาหรือไม่
6. อาจมีการระเบิดในบริเวณนั้นหรือไม่
7. เครื่องป้องกันและผจญเพลิงมีพร้อมที่จะใช้ได้หรือไม่ และพนักงานได้รับการฝึกเพื่อใช้งานหรือไม่
8. เครื่องจักรกลที่ใช้ในการเคลื่อนย้ายสิ่งของที่ได้รับการติดตั้งอุปกรณ์ที่จำเป็นหรือไม่ เช่น เบรก , ที่กั้น
เหนือศีรษะ , ให้สัญญาณ , เสียงสัญญาณ
10. มีการทำเครื่องหมายชี้ทางออกฉุกเฉินหรือไม่
11. พนักงานได้รับการฝึกอบรมในการทำงานหรือไม่
12. พนักงานได้สวมใส่อุปกรณ์ป้องกันในการทำงานอย่างเหมาะสมหรือไม่
13. มีพนักงานบ่นปวดศีรษะ มีปัญหาการหายใจ วิงเวียนหรือได้รับกลิ่นฉุนหรือไม่
14. การระบายอากาศมีเพียงพอหรือไม่
15. มีการทดสอบ , ตรวจวัดว่ามีปริมาณออกซิเจน , ไอหรือก๊าซพิษหรือไม่
สิ่งเหล่านี้เป็นปัจจัยช่วยให้ผู้ที่จัดทำการประเมินนั้นมีความแม่นยำที่จะหามาตรการควบคุมและป้องกันอันตรายได้อย่างครอบลุม